اهمیت سواد رسانه

در عصر انفجار اطلاعات و شتاب فزاینده‌ی تحولات دیجیتال، جوامع بشری بیش از هر زمان دیگری در معرض سیل عظیمی از داده‌ها و اطلاعات قرار گرفته‌اند. این اطلاعات، از منابع متنوع و با سرعتی باورنکردنی در دسترس همگان قرار می‌گیرند و این ویژگی، هم فرصت‌های بی‌شماری را برای پیشرفت و آگاهی‌رسانی فراهم آورده و هم چالش‌های جدی را پیش روی افراد و جوامع قرار داده است. در این میان، رسانه‌های نوین به عنوان ابزارهای اصلی انتشار و تبادل اطلاعات، نقشی بی‌بدیل در شکل‌دهی به افکار عمومی، جهت‌دهی به کنش‌های اجتماعی و حتی تعیین سرنوشت جوامع ایفا می‌کنند.

در این بستر پرتلاطم، سواد رسانه‌ای به عنوان یک مهارت حیاتی و ضروری، نقشی تعیین‌کننده در توانمندسازی فردی و اجتماعی ایفا می‌کند. سواد رسانه‌ای، فراتر از صرفاً توانایی خواندن و نوشتن، به معنای درک انتقادی از ساختار، محتوا و اهداف رسانه‌ها، و همچنین توانایی ارزیابی اطلاعات، تشخیص اخبار جعلی، فریب‌های رسانه‌ای و تبلیغات جهت‌دار است. این مهارت، به افراد امکان می‌دهد تا در مواجهه با انبوه اطلاعات، با دیدی باز و نقادانه، به ارزیابی و تحلیل محتوا بپردازند، از دام‌های اطلاعاتی پرهیز کنند و در نهایت، تصمیمات آگاهانه‌تری اتخاذ نمایند.

در این میان، حوزه علمیه به عنوان مهم‌ترین نهاد تعلیم و تربیت دینی در جامعه‌ی اسلامی، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. طلاب و روحانیون به عنوان رهبران فکری و دینی جامعه، همواره نقش مهمی در هدایت فکری، فرهنگی و اجتماعی ایفا کرده‌اند. سخنان، نظرات و فعالیت‌های آنان، تأثیر مستقیمی بر افکار و رفتار مردم دارد و از این رو، مسئولیت سنگینی در قبال آگاهی‌رسانی صحیح و هدایت جامعه در مسیر درست بر عهده دارند.

با توجه به گسترش روزافزون رسانه‌های نوین و نفوذ آن‌ها در تمامی جنبه‌های زندگی، طلاب و روحانیون نیز به ناچار با این پدیده مواجه شده‌اند. فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، به عرصه‌هایی برای تبادل نظر، تبلیغ دین، پاسخگویی به شبهات و حتی مناظره‌های علمی تبدیل شده‌اند. اما در این میان، چالش‌های جدی نیز وجود دارد. انتشار اخبار جعلی، ترویج خرافات، تبلیغات جهت‌دار، سوء استفاده از دین برای مقاصد سیاسی و اقتصادی، و همچنین هجمه‌های رسانه‌ای علیه ارزش‌های دینی و فرهنگی، از جمله تهدیدهایی هستند که طلاب و روحانیون را در معرض خطر قرار می‌دهند. از این رو، یادگیری و ارتقای سواد رسانه‌ای برای طلاب حوزه علمیه، یک ضرورت انکارناپذیر است. این مقاله با هدف بررسی الزامات سواد رسانه‌ای برای طلاب، به اهمیت این مهارت در عصر حاضر می‌پردازد و با تکیه بر تحلیل‌های آماری و ارائه راهکارهای عملی، تلاش می‌کند تا نقش سواد رسانه‌ای را در ارتقای جایگاه طلاب و توانمندسازی آنان در مواجهه با چالش‌های رسانه‌ای، روشن سازد. این مقاله، با تأکید بر مسئولیت اجتماعی طلاب و نقش آنان در هدایت فکری و فرهنگی جامعه، به دنبال آن است که اهمیت سواد رسانه‌ای را به عنوان یک ابزار ضروری برای تحقق رسالت دینی و ارتقای سطح آگاهی جامعه، مورد تأکید قرار دهد.

مهدی ابراهیمی